Felix van der Wissel speelde als predikant van de doopsgezinde kerk in Leeuwarden in de oorlog een belangrijke rol bij het onderbrengen van Joodse kinderen in onderduikgezinnen in Fryslân. Wat bewoog deze man? ,,Hij deed wat nodig was en vond dat vanzelfsprekend”, zegt zijn kleindochter Baukje van der Wissel.
Jan Binnema belandde als zes weken oude baby in het najaar van 1943 vanuit Amsterdam in Ferwert. Hij was vermoedelijk een van de laatste Joodse kinderen die onderdoken in Fryslân. Nooit eerder deed hij zijn verhaal in de media. Nu is het moment daar, als eerbetoon voor zijn heit en mem: Jaap en Tine Binnema.
Tientallen van de Joodse kinderen die vanuit de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam naar Fryslân werden gesmokkeld, kwamen in en rond Sneek terecht. De coördinatie daar was in handen van de kapelaan, de doopsgezinde dominee en de hervormde hulppredikant. Doktersvrouw Tal Gerritsma en een verzetsman ‘Firma’ speelden ook een hoofdrol.
Honderden Joden uit het westen van het land zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog met de Jan Nieveen naar Fryslân gesmokkeld, over het IJsselmeer naar Lemmer. Onder hen ook veel van de 210 Amsterdamse ‘crèchekinderen’ over wie het project De terugkeer van de Joodse Kinderen gaat. Kapitein op deze Lemmerboot was Haije Bouwman. Zijn kleinzoon en naamgenoot vertelt over de heldendaad van pake, die tot zijn dood in 1982 veelal zweeg over de oorlog.
Duizenden Joodse kinderen wachtten tussen oktober 1942 en september 1943 in de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam op hun deportatie naar de concentratie- en vernietigingskampen.
In de doopsgezinde kerk in Sneek wordt woensdag de eerste repetitie gehouden van het muziektheaterstuk Smokkelbern, dat deel uitmaakt van het project De terugkeer van de Joodse kinderen van Stichting De Verhale
Op een herdenkingsbijeenkomst in mei 2020 wil Stichting De Verhalen 210 Joodse onderduikkinderen nog één keer in Fryslân samenbrengen. In de oorlog werden ze over het IJsselmeer uit Amsterdam hierheen gesmokkeld. Inmiddels zijn ze – voor zover nog in leven – hoogbejaard. Het plan is om ze straks in Fryslân hun verhaal te laten vertellen. Iedereen kan helpen om ze terug te vinden.
Op een herdenkingsbijeenkomst in mei 2020 wil Stichting De Verhalen zo’n zeventig Joodse onderduikkinderen nog één keer in Fryslân samenbrengen. Friese media slaan de handen ineen om het publiek te helpen deze kinderen en hun onderduikouders te vinden.