de terugkeer van de
Joodse
Kinderen
Kinderen
Elk jaar vieren we dat ons land in 1945 werd bevrijd. Op 5 mei kwam er een eind aan vijf donkere oorlogsjaren. De groep die over deze periode nog kan vertellen wordt steeds kleiner. De tijd om hun verhalen en nalatenschap door te geven aan volgende generaties steeds korter.
Stichting De Verhalen wil met het project De terugkeer van de Joodse kinderen aandacht schenken aan een bijzondere oorlogsgeschiedenis, waarin alles samenkomt wat een oorlog teweegbrengt.
Centraal staan de honderden Joodse kinderen die in 1943 naar Fryslân zijn gesmokkeld en bij Friese families in de onderduik de oorlog overleefden.
De kinderen van toen zijn nu allemaal ouder dan 77 jaar, maar velen hebben nog nooit hun verhaal verteld. Een verhaal dat niet geïsoleerd in de oorlogsjaren bevroren ligt, maar ook in deze tijd nog zeer actueel is. Een tijd waarin we geconfronteerd worden met grote vluchtelingenstromen, oplaaiend antisemitisme en heftige debatten over immigratie.
Activiteiten
Naast een zoektocht naar Joodse onderduikkinderen is er het komend jaar een fototentoonstelling, een documentaire- en podcastserie en een live tv-programma voor Joodse onderduikkinderen uit de hele wereld. Ook gaat de muziektheatervoorstelling Smokkelbern het komend jaar in première, zodra er weer theatervoorstellingen mogelijk zijn.
Louis Godschalk
1942
Als Joods kind is Louis Godschalk ondergedoken en opgegroeid in Scharnegoutum. Op 30 april 1946 schrijft de Rijkscommissie voor Oorlogspleegkinderen (OPK) aan zijn pleegouders:”Uw pleegkind Gerrit is geïdentificeerd. Zijn werkelijke naam is Louis Godschalk.
Lees verder
Jack Eljon
1937
Jack Eljon dook als peuter van nog geen drie jaar al onder. Zijn ouders brachten hem naar een tante in Haarlem. Tijdens de bezetting zat hij op zo’n veertien verschillende onderduikadressen. Vele malen wist hij op haast miraculeuze wijze uit de klauwen van de Duitsers te blijven.
Lees verder
Henk Benno Haagens
1938
Henk Benno Haagens verhuisde in januari 1943 noodgedwongen met zijn ouders uit Middelharnis naar Amsterdam. Zijn ouders doken onder, maar zijn vermoedelijk verraden en direct op transport gesteld naar Sobibor. Daar werden ze in juli 1943 vergast. Via dominee Moulijn en verzetsman Piet Holwerda kwam Henk Benno in Friesland terecht.
Lees verder
Komend weekend is de eerste aflevering van de vierdelige documentaire serie Smokkelbern te zien Bij Omrop Fryslân en de NPO. Bekijk hieronder de trailer.![]()
![]()
De uitzending is bij NPO2 op zaterdag om 15.05 uur en op zondag om 13.10 uur te zien. Bij Omrop Fryslân tv is de uitzending op zondag vanaf 17.00 – 24.00 uur op elk heel uur te bewonderen. De Friestalige documentaire van FryslânDOK wordt in het Nederlands ondertiteld.
Vorige week is de educatietour Joods kind in de klas van start gegaan en gaat de komende weken ruim 20 klassen in Friesland langs. Kijk hier voor een indruk van de gastles.![]()
www.rtvnof.nl/audio-gastles-van-joodse-onderduikster-op-basisschool-in-garyp/
VIDEO: Gastles van Joodse onderduikster op basisschool in Garyp - RTV NOF
www.rtvnof.nl
GARYP – Een bijzondere gastles donderdag op basisschool CBS De Wrâldpoarte in Garyp. Via een online verbinding konden schoolkinderen uit groep 8 vragen bedenken en stellen aan de Joodse onderduikst...
PODCAST Smokkelbern #1: "Ben ik hier bij Flim?"![]()
![]()
Smokkelbern is een podcast met verhalen van Joodse onderduikkinderen in Fryslân. In aflevering 1 gaan podcastmakers Gerard van der Veer en Karen Bies op bezoek bij historicus Bert Jan Flim, dé kenner van de Joodse onderduik in Nederland.![]()
![]()
Smokkelbern is in podcast mei ferhalen fan Joadske ûnderdûkbern yn Fryslân. Yn ôflevering 1 geane podcastmakkers Gerard van der Veer en Karen Bies op besite by histoarikus Bert Jan Flim, dé kenner fan de Joadske ûnderdûk yn Nederlând.
Smokkelbern, de podcast 1: Ben ik hier bij Flim? | Omrop Fryslân
www.omropfryslan.nl
Een podcast met verhalen van Joodse onderduikkinderen in Friesland. In deel 1: 'Ben ik hier bij Flim?' gaan podcastmakers Gerard van der Veer en Karen Bies in Groningen op bezoek bij historicus Bert J
De educatietour 'Joods kind in de klas' voor Friese basisscholen start vandaag op CBS De Wrâldpoarte in Garyp. Tijdens de tour vertellen voormalige Joodse onderduikkinderen in 20 schoolklassen over hun onderduikperiode in Friesland in de Tweede Wereldoorlog. Honderden Joodse kinderen kregen in de oorlogsjaren een veilig onderkomen bij Friese families en werden zo uit handen van de Duitse bezetter gered. ![]()
De lessen worden verzorgd door de voormalige onderduikkinderen Naomi Waas (zat ondergedoken in IJlst), Salo Muller (verbleef in Ureterp) en Rob Moscou (eveneens in IJlst). ![]()
![]()
De gastlessen worden aan de basisscholen aangeboden door het project De terugkeer van de Joodse kinderen in samenwerking met het Landelijk Steunpunt Gastsprekers in Westerbork.
Nieuw! Smokkelbern, de podcast.![]()
![]()
In 1942 begonnen Amsterdamse en Utrechtse studenten met het redden van Joodse kinderen, om ze uit handen van de Duitsers te houden. De kinderen werden naar pleeggezinnen op het platteland gesmokkeld. Honderden kinderen overleefden zo in Friesland de oorlog.![]()
![]()
In 'Smokkelbern, de podcast' de verhalen van die kinderen. Hoe hebben ze die tijd beleefd, dat ze ondergedoken zaten bij een Friese familie? En hoe ging het later met ze?
Smokkelbern de Podcast: Smokkelbern: Trailer op Apple Podcasts
podcasts.apple.com
Programma Smokkelbern de Podcast, Afl Smokkelbern: Trailer - 1 apr. 2021
www.lc.nl
Fred Senator overleefde de oorlog in de onderduik bij de familie Visser in Holwerd. ‘Lytse Freddie’ kon gaan en staan waar hij wilde en knuffelde met de hond van de Duitsers. ,,Na de oorlog kreeg ...
Vandaag was ook Omrop Fryslân aanwezig bij de opening van onze fototentoonstelling, zij maakten er onderstaande reportage over.
Tentoonstelling toont onderduikkinderen met levensgrote fotoportretten | Omrop Fryslân
www.omropfryslan.nl
De openluchtexpositie 'Wy koenen der noch wol ien by ha' is geopend door Fred van Vliet die als baby naar Sneek werd gesmokkeld.
Zojuist hebben burgemeester Jannewietske de Vries en Fred van Vliet de landschapstentoonstelling ‘Wy koenen der noch wol ien by ha’ geopend in Sneek.![]()
![]()
Een serie levensgrote portretten van Joodse onderduikkinderen zijn vanaf vandaag twee maanden te zien in het Friese landschap. De kinderfoto’s staan op veertien verschillende locaties waar de kinderen ooit in de Tweede Wereldoorlog zaten ondergedoken. Fred van Vliet, die als jongetje naar Sneek werd gesmokkeld en daar de oorlog overleefde staat afgebeeld op de speciale muursticker aan de Singel 29 in Sneek. De opening werd extra betekenisvol door het prachtige spel van klarinettist Gerbrich Meijer.![]()
![]()
Buurtbewoners van de Singel woonden de opening vanwege corona op afstand bij. De foto’s verbeelden op theatrale wijze het contrast tussen toen en nu: in de oorlog werden Joodse kinderen weggestopt, nu kan iedereen ze al van veraf zien. Tegelijk toont de serie de gastvrijheid van Friese gezinnen, die ondanks het gevaar besloten een Joods kindje in huis op te nemen. ![]()
De portretten zijn vrij toegankelijk te bezichtigen op de voormalige onderduikadressen en in buurten, dorpen en steden waar de onderduikkinderen de oorlog doorbrachten, naast Sneek ook in Joure, Leeuwarden, Bolsward, Raerd, Burgwerd, Easterwierrum, Drachtstercompagnie, Holwerd, Blija en Ferwerd. Routes zijn samen te stellen via www.joodsekinderen.nl/fototentoonstelling/![]()
Fotograaf: Jacob van Essen
Het project 'De terugkeer van de Joodse kinderen' kon door de maatregelen rondom het Coronavirus niet doorgaan. Inmiddels proberen we zoveel mogelijk programmaonderdelen te verplaatsen naar het volgend jaar. We hebben goede hoop dat ons dat gaat lukken. ![]()
![]()
Het gaat om de muziektheatervoorstelling Smokkelbern, de ceremonie, Dag vol Verhalen, de landschaptentoonstelling, de documentaireserie en de lezingen op de basisschool. De komende tijd zullen wij achter de schermen werken aan een nieuwe terugkeer van de Joodse kinderen in 2021.
Schatzoekers, het online film- en woordkunstproject vertelt de verhalen van historisch en letterkundig centrum Tresoar. ![]()
![]()
Van de tentoonstelling 'We kinne der noch wol ien by ha' werd een aangrijpende animatievideo gemaakt. Een jonge filmer en een woordkunstenaar van New Noardic Wave en Dichter Bij Leeuwarden vertelt het verhaal van Joodse smokkelkinderen uit de Tweede Wereldoorlog middels sprekende beelden en teksten.
‘Te vaak wordt gedaan alsof een kind als kind de oorlog niet echt heeft “meegemaakt”. Alsof de spanningen en verschrikkingen aan hem niet zouden zijn besteed, omdat hij nu eenmaal te jong was.’ – Ed van Thijn, voormalig burgemeester van Amsterdam en een van de geredde kinderen. Op 25 april verscheen Het grote kinderspel, een boek van historicus Bert Jan Flim. Over hoe de verzetsgroep NV. honderden joodse kinderen liet onderduiken. ![]()
![]()
Om deze mijlpaal niet onopgemerkt voorbij te laten gaan werd er een video gemaakt. De inmiddels 88-jarige Rosie Colthof, een van de door de NV geredde kinderen en Bert Jan Flim werden geinterviewd. Annemiek Gringold, conservator van het Joods Cultureel Kwartier, las het boek en vertelt hoe ze ernaar kijkt. Gert Jan de Vries, redacteur van het boek, leidt het verhaal in en uit.![]()
![]()
Tegelijkertijd met Het grote kinderspel verschijnt een herdruk van Flims eerdere boek Onder de klok. Georganiseerde hulp aan joodse kinderen (2012). Beide boeken kunnen worden besteld via www.amphorabooks.nl
Het grote kinderspel - Bert Jan Flim | Amphora Books
www.youtube.com
Het grote kinderspel - Bert Jan Flim | Amphora Books Hoe verzetsgroep NV honderden joodse kinderen liet onderduiken van Bert Jan Flim is bestelbaar via www.a...
Grace was als klein meisje ondergedoken in Drogeham. Toen moeder Julie na de oorlog nog bleek te leven, volgde een hartverscheurende briefwisseling tussen Julie en de pleegouders van Grace.
Het verhaal van de Joodse Grace; een ontroerende briefwisseling | Omrop Fryslân
www.omropfryslan.nl
Na de bevrijding komt er een brief van Julie van West, de moeder van Grace. Ondanks alle emoties zetten Aaltje, Pieter en Julie het welzijn van Grace voorop.
Hielke en Gelske Brouwer uit Twijzel redden vele generaties. Lees hier hun bijzondere verhaal:
Hielke en Gelske: Redder van generaties
www.lc.nl
Hielke en Gelske Brouwer uit Twijzel brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog ongeveer honderd Joden in veiligheid. Hun woning werd daarnaast gebruikt als doorgangshuis voor onderduikers. Een van hen l...
Tot onze grote spijt is theatervoorstelling Smokkelbern geannuleerd. Dit uiteraard als gevolg van de regels rondom het Coronavirus. Het gaat om alle voorstellingen in Amsterdam, Lemmer, Abbega, Sneek en Leeuwarden.![]()
![]()
Op dit moment werken wij aan het verplaatsen van de activiteiten naar volgend jaar. Zodra wij duidelijkheid hebben over Smokkelbern laten wij dit via mail weten.![]()
![]()
De gekochte kaartjes blijven geldig. Dus bewaar deze kaartjes goed! Iedereen heeft inmiddels via mail een bericht gekregen. Mocht dit niet zo zijn, wilt u dit dan laten weten via ruth@joodsekinderen.nl ![]()
![]()
Wij vinden het erg jammer. Wij hadden u in 2020 graag als gast ontvangen bij Smokkelbern. ![]()
![]()
Theatervoorstelling Smokkelbern zou tussen 15 april en 16 mei 2020 worden opgevoerd op vijf verschillende plaatsen op de belangrijkste smokkelroute van Amsterdam naar Fryslân. Alle locaties spelen een belangrijke rol in het verhaal van Lea en de andere 210 Joodse kinderen, die in 1943 naar Fryslân werden gesmokkeld.![]()
![]()
www.joodsekinderen.nl/
Rifka overleefde de oorlog in Koudum bij de familie de Boer. Lees haar verhaal hier:
De zeven geluksmomenten van een onderduikpeuter
frieschdagblad.nl
Op een witte gevel aan de Zwarteweg in Koudum hangt sinds jaar en dag een bordje met de naam van het huis: Rifka. De familie De Boer, die hier in de oorlog woonde, heeft het huis destijds vernoemd naa...Meer over Joodse kinderen
Meer over de smokkelgeschiedenis
Trailer documentaireserie Smokkelbern