In 2020 vertellen zij hun verhaal
Hoe 210 kinderen van Amsterdam naar Fryslân werden gesmokkeld en zo de oorlog overleefden.
In 2020 vieren en gedenken we dat ons land 75 jaar geleden is bevrijd. Met de bevrijding kwam er een eind aan vijf donkere jaren. De groep overlevenden die nog kan vertellen over deze periode wordt steeds kleiner. En de tijd om hun verhalen en nalatenschap door te geven aan volgende generaties steeds korter. Met ‘De terugkeer van de Joodse kinderen’, willen we een bijzondere oorlogsgeschiedenis een plek geven.
Centraal staan 210 Joodse kinderen die in 1943 van Amsterdam naar Fryslân zijn gesmokkeld en bij Friese gezinnen werden ondergebracht. We willen deze kinderen, die nu tussen de 77 en 90 jaar oud zijn, opsporen en in mei 2020 terug laten keren naar Fryslân. Om als Friese bevolking samen met deze kinderen hun omgekomen familieleden te gedenken, de vrijheid te vieren en naar hun verhalen te luisteren.
Naast de zoektocht bestaat De Terugkeer van Joodse kinderen ook uit een documentaireserie, (NPO2/FryslânDOK), de theatervoorstelling Smokkelbern en de Onderduikdagen.
1943
David was een baby van nog maar drie maanden toen hij in 1943 uit de crèche tegenover de Hollandse Schouwburg naar Friesland werd gesmokkeld. Zijn moeder dook eerder met hem onder bij haar broer Hartog in Amsterdam en daarna bij het echtpaar Sam en Ant Breyer. Daar waren nog meer Joodse onderduikers en omdat David te veel huilde, moest hij daar weg.
Lees verder
1934
Clara Haagens kwam als 9-jarig meisje in mei 1943 naar Friesland. Haar dochter Jolanda zegt dat studente en verzetsstrijdster Esmee van Eeghen hierbij een rol speelde. Clara’s ouders doken kort daarna onder. Ze werden verraden en werden twee maanden later in vernietigingskamp Sobibor vergast.
Lees verder
1941
Vlak na haar tweede verjaardag, op 5 december 1943, kwam Katja in Leeuwarden terecht in het gezin van Gerard en Grietje Molewijk. Ze was op dat moment al enkele maanden onder de hoede van het verzet, maar hoe haar reis precies verliep, is tot op de dag van vandaag onduidelijk.
Lees verderU kunt ons helpen
Heeft u informatie over Joodse kinderen of hun onderduikgezinnen? Dan komen we graag met u in contact. Wij gaan vertrouwelijk om met uw informatie. U kunt ons bereiken via info@joodsekinderen.nl.
U kunt ook telefonisch contact opnemen via 058-2997799. Meer weten? Volg hiernaast onze zoektocht via Facebook.
Facebook Posts
In 1943 zijn er 210 Joodse kinderen van Amsterdam naar Fryslân gesmokkeld om deportatie te ontkomen. De kinderen zijn bij Friese gezinnen ondergebracht. David Willem Vischjager is een van hen.
Vandaag maakte KRO/Kruispunt opnames met Bert en Frits Barend in Oudega. Bert zat in de oorlogsjaren met zijn ouders ondergedoken bij Jelle en Jeltje de Vries. Voor deze gelegenheid werd alvast het eerste doek geplaatst met daarop Bert Barend als kleine jongen met zijn onderduikmoeder Jeltje de Vries.
Een bijzonder onderduikverhaal. Ruurd en Bennie ontmoeten elkaar toevallig na 70 jaar weer op een cruise.
www.lc.nl
Bennie de Goede uit het Israëlische Haifa en Ruurd Verbeek uit Drachtstercompagnie boekten zonder het te weten dezelfde cruise. Hoe toeval en onwaarschijnlijkheid samenvallen en een Joods onderduiker...'Wy kinne der noch wol ien by ha'
In deze tentoonstelling worden zeventien kinderen geportretteerd. De meesten zijn in de Tweede Wereldoorlog vanuit Amsterdam over het IJsselmeer naar Fryslân gesmokkeld. Van een aantal is bekend dat ze via een andere weg in Fryslân zijn gekomen, van enkele anderen is de route onbekend.
Op dinsdag 14 juli 1942 liepen er Joodse kinderen door de Amsterdamse straten, doelloos en moederziel alleen. Hun ouders waren eerder die dag opgepakt. ‘Wat moet er van die kinderen terechtkomen?’, dacht studente geografie Ad Groenendijk. Ze kon het niet aanzien en nam een aantal kinderen mee naar huis.
Deze actie kunnen we als het startsein beschouwen voor de hulp die Utrechtse en Amsterdamse studentengroepen hebben geboden aan joodse kinderen om de oorlog te overleven.
Vanaf de zomer van 1942 tot oktober 1943 vonden er in Amsterdam geregeld razzia’s plaats. De gevangen genomen Joden werden vaak bijeengebracht in de Hollandsche Schouwburg, waarna de meesten via Kamp Westerbork naar de Duitse vernietigingskampen in Polen werden gedeporteerd. Tegenover de schouwburg werd - voor de jonge kinderen - een crèche ingericht. Bij dit gebouw was minder bewaking dan bij de schouwburg en dat bood mogelijkheden voor het laten ‘verdwijnen’ van kinderen.
Vooral studentes brachten de kinderen naar onderduikplekken in Fryslân en Limburg. Voor de reis naar Fryslân werd vooral de route over het IJsselmeer gebruikt. In totaal werden zo ongeveer zeshonderd kinderen bij pleeggezinnen veilig ondergebracht. In die pleeggezinnen was het erg wennen aan de nieuwe ouders, broertjes en zusjes, de omgeving, de voor hen onbekende Friese taal, een ander geloof en andere gewoonten.
De tentoonstelling is onderdeel van het project De terugkeer van de Joodse Kinderen, waar onder andere een theatervoorstelling, documentaireserie en een welkomstceremonie deel van uitmaken. Het project is een samenwerking van Tresoar met Stichting Verhalen, Omrop Fryslân, Leeuwarder Courant en Friesch Dagblad.
De expositie is geopend van 29 februari t/m 19 juli van maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 22.00 uur en in het weekend van 11.00 tot 17.00 uur. Tijdens feestdagen is Tresoar gesloten. De toegang is gratis.
Joodsekinderen
Dominee Van der Wissel speelde een belangrijke rol in het onderbrengen van Joodse kinderen. Naar aanleiding van ons project besloot zijn kleindochter de familiekronieken door te nemen. Hierin vond zij bijzondere informatie over haar opa.
De Leeuwarder dominee die levens redde
frieschdagblad.nl
Felix van der Wissel speelde als predikant van de doopsgezinde kerk in Leeuwarden in de oorlog een belangrijke rol bij het onderbrengen van Joodse kinderen in onderduikgezinnen in Fryslân. Wat bewoog...Wij zijn aan het behangen voor de nieuwe tentoonstelling "Wy kinne der noch wol ien by ha". Een tentoonstelling die gaat over Joodsekinderen die vanuit Amsterdam naar Fryslân zijn gesmokkeld in de Tweede Wereldoorlog en ondergedoken hebben gezeten bij Friese families.
Meer weten?
www.tresoar.nl/Pages/Joodse-kinderen.aspx
Mogen wij aan u voorstellen || Ypy Zysling is de regisseur van Smokkelbern. De inspiratie voor de theatervoorstelling is het levensverhaal van Lea Tropp, een bijzonder verhaal over hoe zij als kind vanuit Amsterdam naar Friesland is gesmokkeld en de reis die ze jaren later nog eens maakte. Smokkelbern raakt aan de verhalen van alle smokkelkinderen. "Er zijn zoveel bijzondere intense verhalen te vertellen vanuit die tijd. Die we ook moeten vertellen. Deze geschiedenis is voor mij niet onbekend, maar door mij te verbinden aan de terugkeer van de Joodse kinderen heeft deze geschiedenis een andere dimensie gekregen. De omvangrijke smokkel, de ouders, de kinderen en het studentenverzet, het raakt aan zoveel betrokkenen. Smokkelbern is een verhaal en in dat verhaal wil ik de toeschouwers meenemen door het omvangrijke te verkleinen, om het te brengen naar een kern die gaat over dat wat zo'n geschiedenis met je als mens doet. En om niet te vergeten." Premiere Smokkelbern Joodsekinderen Foto: Martina Ketelaar
Omrop Fryslân kwam langs voor een reportage over de voortgang van de zoektocht. Lees het hele verhaal hier.
Het terugbrengen van Joodse kinderen gaat langzaam, maar wel vooruit | Omrop Fryslân
www.omropfryslan.nl
Het eerste resultaat van de zoektocht naar kinderen die in de oorlog zijn ondergebracht bij pleeggezinnen op het Friese platteland, is voorzichtig positief.Bertie vond onderdak in Sneek. Het driemanschap speelde hier een belangrijke rol in, klik op de link voor het hele verhaal.
Oecumenisch drietal hielp tientallen kinderen
frieschdagblad.nl
Tientallen van de Joodse kinderen die vanuit de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam naar Fryslân werden gesmokkeld, kwamen in en rond Sneek terecht. De coördinatie daar was in h...**Update: Hoogstwaarschijnlijk is het niet de NV-groep, omdat die vooral in Limburg actief was, en zover bekend geen oorkondes uitgaf.**
Raadselachtige oorkonde
Tijdens de Tweede Wereldoorlog dook het jonge Joodse stel De Jong onder bij de familie Lageveen in Lippenhuizen.
Na de oorlog kreeg de familie Lageveen daarvoor een oorkonde. Echter, is het in de familie onduidelijk van welke organisatie deze oorkonde afkomstig is.
Daarom schakelen we u in. Weet u meer over deze oorkonde of waar de letters N&V voor staan? Mail dan naar info@joodsekinderen.nl of stuur ons een persoonlijk bericht op Facebook.
Theater Voorstelling - De Terugkeer van de Joodse Kinderen
www.smokkelbern.nl
Het is nacht, en koud... In de verte klinkt de stem van mijn moeder; ik kom je halen! Aan de hand van een vreemde vrouw loop ik naar de tram, de tram naar Centraal Station. Een weerzien in terugzien S...Afgelopen weekend stond een mooi artikel in de Friese media over een van de hoofdroutes waarlangs Joodse kinderen naar Friesland werden gebracht.
Kleinzoon van kapitein Lemster smokkelboot: 'Pake hat it goed dien'
www.lc.nl
Honderden Joden uit het westen van Nederland zijn tijdens de oorlog met de Jan Nieveen naar Friesland gesmokkeld, over het IJsselmeer. Onder hen ook veel van de 210 Amsterdamse ‘crèchekinderen’. ...Smokkelbern
Lea Tropp werd als klein meisje van Amsterdam naar Fryslân gesmokkeld. Vijftig jaar later wordt duidelijk hoe traumatisch die gebeurtenis voor haar is geweest. De voorstelling Smokkelbern vertelt het verhaal van Lea.
Klik hier om tickets te bestellen