Als Joods kind is Louis Godschalk ondergedoken en opgegroeid in Scharnegoutum. Op 30 april 1946 schrijft de Rijkscommissie voor Oorlogspleegkinderen (OPK) aan zijn pleegouders:”Uw pleegkind Gerrit is geïdentificeerd. Zijn werkelijke naam is Louis Godschalk. Louis werd door zijn ouders Loekie genoemd. De foto van Gerrit retourneer ik, drie dames hebben hun neefje Louis Godschalk herkend.”
Zelf komt hij hier pas achter door een bizar incident op school in de zomer van 1956. Ik word naar huis gestuurd, waarna mijn pleegouders niet anders kunnen dan mij de waarheid te vertellen over mijn werkelijke identiteit.
‘Wat mij op deze zomerdag in 1956 werd verteld was zó onvoorstelbaar dat ik het nú eigenlijk nóg niet kan bevatten. Van het ene op het andere moment verander je van identiteit: geen Friese maar een Joodse jongen, een mama die mijn moeder niet was, een heit die mijn vader niet was. Hoe moet je dat als een dertienjarige een plaats geven?’
Louis heeft aantekeningen gemaakt van de gebeurtenissen die zijn leven hebben bepaald. De zoektocht naar wat het betekent om Jood te zijn begint als hij in 1962 in militaire dienst moet en in contact komt met legerrabbijn Slagter. Nadat hij in 1964 met Ivonne trouwt, raken ze er langzaam van overtuigd dat hun plaats niet in Nederland is, maar dat ze op aliya (emigreren naar Israël) moeten gaan. Dat gebeurt in 1981. Dan begint het zoeken naar zijn Joodse identiteit pas écht.
Eind 2018 verscheen zijn biografie onder te titel “Wie ben ik?”
De ticketverkoop voor de voorstelling Smokkelbern is begonnen. De unieke voorstelling vertelt het verhaal van Lea, die vanuit Amsterdam naar Fryslân werd gesmokkeld. De voorstelling wordt op vijf verschillende locaties gespeeld, die allemaal een belangrijke rol hadden bij de smokkel van Joodse kinderen naar Fryslân. De première is op 15 april in Amsterdam. Vervolgens gaat de voorstelling naar Lemmer, Abbega, Sneek en tenslotte Leeuwarden. Kijk voor meer informatie over data en locaties van de voorstelling op de website: joodsekinderen.nl/theater-voorstelling.
Samen met het publiek starten de Friese media een zoektocht naar 210 Joodse kinderen die in de Tweede Wereldoorlog van Amsterdam naar Fryslân zijn gesmokkeld en zo de oorlog overleefden. De meeste kinderen zijn door jonge vrouwelijke studenten met veerboten over het IJsselmeer naar Lemmer en Stavoren gebracht. Volgend jaar wordt in Fryslân tijdens de herdenking van 75 jaar vrijheid ruimschoots aandacht besteed aan deze bijzondere oorlogsgeschiedenis. De kinderen, die nu tussen de 77 en 90 jaar zijn, worden uitgenodigd naar Fryslân terug te keren om samen met de Friese bevolking de oorlog te herdenken en de bevrijding te vieren.
Het project ‘De terugkeer van de Joodse kinderen’ is een initiatief van Stichting De Verhalen in samenwerking met de Leeuwarder Courant, het Friesch Dagblad, Omrop Fryslân en provinciaal archief Tresoar. Een belangrijk onderdeel is dat deze groep kinderen volgend jaar over hun oorlogservaringen komt vertellen op de plekken waar ze ondergedoken hebben gezeten. Andere projectonderdelen zijn een theatervoorstelling, een documentaireserie (NPO2/FryslânDOK) en de foto-expositie Opgedoken in het Friese landschap.
Via deze website is het project op de voet te volgen. De verhalen van de onderduikkinderen vormen de kern van het onderzoeksproject. Heeft u informatie over de Joodse kinderen of de onderduikgezinnen die hen onderdak boden, neem dan contact op via: info@joodsekinderen.nl.
Nadat zijn vader in mei 1943 wordt opgepakt, besluit zijn moeder dat haar vijf maanden oude zoontje moet onderduiken. Ze brengt Fred onder bij een vriend en met behulp van het Amsterdamse studentenverzet smokkelt de studente Iet van Dijk hem na een eerste mislukte poging naar Friesland. Daar komt hij terecht bij Marten en Helene van Vliet in Sneek.
Als hij elf jaar oud is, komt hij er achter dat hij Joods is en eigenlijk Alfred Schachner heet. Vader en moeder van Vliet vertellen hem dat zijn biologische ouders Salomon en Rachel zijn omgekomen in het vernietigingskamp Auschwitz. In de jaren erna worstelt hij met zijn Joodse afkomst. Hij krijgt nachtmerries over soldaten die hem achtervolgen. Dat duurt zeker tot zijn vijftigste. Tot die tijd wil hij er ook nauwelijks over praten. Inmiddels is dat anders. Fred van Vliet is nu gastspreker en vertelt zijn verhaal op scholen. ‘Het is zo belangrijk dat deze geschiedenis wordt doorverteld. En iedere keer ben ik weer geroerd door de vragen die de kinderen stellen en hun troostende woorden.’
Fred van Vliet vroeg voor zijn ouders Marten en Helene van Vliet de Yad Vashem onderscheiding aan. Die kregen ze postuum uitgereikt op 25 september 2019. ‘Ik vraag me wel eens af of ik gedurfd zou hebben wat zij hebben gedaan. Door mij op te nemen, brachten ze hun eigen gezin in gevaar. Ik ben dankbaar voor de liefdevolle wijze waarop ze mij hebben grootgebracht en daarom zal ik altijd de naam van Vliet houden en deze niet veranderen in Schachner.’
